Nguy cơ tiềm ẩn từ mã độc và lừa đảo tài chính trực tuyến
Trong bối cảnh số hóa ngày càng lan rộng, các giao dịch tài chính trực tuyến trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, đi kèm với sự tiện lợi là những rủi ro tiềm ẩn từ mã độc và các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Một báo cáo gần đây từ Kaspersky đã chỉ ra sự gia tăng đáng báo động của mã độc ngân hàng di động và các vụ lừa đảo liên quan đến tiền điện tử, gây ra những hệ lụy không nhỏ cho người dùng tại Việt Nam.
Báo cáo của Kaspersky cho thấy số lượng người dùng đối diện với trojan ngân hàng trên thiết bị di động đã tăng vọt 3.6 lần so với năm 2023. Điều này cho thấy tội phạm mạng đang ngày càng tập trung vào các thiết bị di động, nơi người dùng thường xuyên thực hiện các giao dịch tài chính.
Chiêu trò tinh vi của mã độc ngân hàng di động
Các trojan ngân hàng di động thường được phát tán thông qua nhiều hình thức khác nhau, từ những trò lừa đảo đơn giản đến các chiến dịch tấn công phi kỹ thuật (social engineering) phức tạp. Chúng có thể ẩn mình trong các ứng dụng giả mạo, cửa hàng mua sắm trực tuyến hoặc thậm chí là các ứng dụng theo dõi đơn hàng. Khi người dùng cài đặt các ứng dụng này, mã độc sẽ âm thầm hoạt động, đánh cắp thông tin tài khoản ngân hàng, mật khẩu và các dữ liệu cá nhân quan trọng khác.
Mamont: “Ông trùm” trojan ngân hàng di động
Trong số các loại trojan ngân hàng di động, Mamont nổi lên như một “ông trùm”, chiếm tới 36.7% tổng số vụ phát hiện. Sự phổ biến của Mamont cho thấy tội phạm mạng đang ngày càng ưa chuộng các chiến dịch tấn công quy mô lớn, nhắm đến hàng loạt người dùng cùng một lúc.
Việt Nam: Điểm nóng của mã độc ngân hàng di động
Mặc dù báo cáo không chỉ rõ Việt Nam là quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất, nhưng với sự gia tăng nhanh chóng của người dùng smartphone và các dịch vụ ngân hàng di động, Việt Nam đang trở thành một mục tiêu hấp dẫn cho tội phạm mạng. Người dùng Việt cần đặc biệt cảnh giác và áp dụng các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ tài sản của mình.
Không chỉ mã độc ngân hàng di động, các vụ lừa đảo liên quan đến tiền điện tử cũng ghi nhận mức tăng đột biến, lên tới 83.4%. Sự bùng nổ của tiền điện tử đã tạo ra một “mảnh đất màu mỡ” cho tội phạm mạng, với hàng loạt chiêu trò lừa đảo tinh vi được tung ra để “bẫy” người dùng.
Các hình thức lừa đảo tiền điện tử phổ biến
- Các trang web và ứng dụng giả mạo: Tội phạm mạng tạo ra các trang web và ứng dụng giả mạo các sàn giao dịch tiền điện tử hoặc các dự án blockchain uy tín. Người dùng bị dụ dỗ truy cập vào các trang web này và cung cấp thông tin cá nhân, sau đó bị đánh cắp tài sản.
- Các chương trình đầu tư “ảo”: Tội phạm mạng hứa hẹn lợi nhuận “khủng” từ các chương trình đầu tư tiền điện tử “ảo”. Người dùng bị dụ dỗ đầu tư tiền vào các chương trình này, nhưng thực tế là không có hoạt động đầu tư nào diễn ra, và tiền của họ sẽ biến mất không dấu vết.
- Lừa đảo “pump and dump”: Tội phạm mạng thao túng giá của một đồng tiền điện tử ít tên tuổi, đẩy giá lên cao (pump) và sau đó bán tháo (dump) để thu lợi bất chính. Những người dùng “nhẹ dạ cả tin” mua vào khi giá đã ở đỉnh sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề.
Vì sao lừa đảo tiền điện tử ngày càng gia tăng?
- Sự thiếu hiểu biết của người dùng: Nhiều người dùng chưa có đủ kiến thức về tiền điện tử và các rủi ro liên quan. Điều này khiến họ dễ dàng trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo.
- Tính ẩn danh của tiền điện tử: Các giao dịch tiền điện tử thường được thực hiện ẩn danh, khiến việc truy tìm tội phạm trở nên khó khăn hơn.
- Sự phát triển nhanh chóng của thị trường: Thị trường tiền điện tử phát triển quá nhanh, khiến các cơ quan quản lý khó theo kịp và đưa ra các quy định phù hợp.
Mã độc tài chính nhắm vào máy tính cá nhân (PC): Chuyển hướng sang “mỏ vàng” tiền điện tử
Báo cáo của Kaspersky cũng chỉ ra rằng các loại mã độc tài chính nhắm vào máy tính cá nhân (PC) đang có sự thay đổi rõ rệt về mục tiêu tấn công. Thay vì tập trung vào các ngân hàng truyền thống, tội phạm mạng đang chuyển hướng sang đánh cắp tài sản tiền điện tử.
Trojan ngân hàng: “Kẻ cắp” thông tin tài chính
Các trojan ngân hàng như ClipBanker, Grandoreiro, CliptoShuffler và BitStealer vẫn là những mối đe dọa lớn đối với người dùng PC. Chúng có thể đánh cắp thông tin tài khoản ngân hàng, mật khẩu và các dữ liệu cá nhân quan trọng khác.
Grandoreiro: “Siêu trộm” nhắm đến cả ngân hàng và ví tiền điện tử
Đáng chú ý, Grandoreiro là một trojan ngân hàng tinh vi, đã tấn công vào 1,700 ngân hàng và 276 ví tiền điện tử tại 45 quốc gia và vùng lãnh thổ trong năm 2024. Điều này cho thấy Grandoreiro là một “siêu trộm” nguy hiểm, có khả năng gây ra thiệt hại lớn cho cả các tổ chức tài chính và người dùng cá nhân.
Phòng chống như thế nào để bảo vệ tài sản của bạn?
Trước tình hình mã độc và lừa đảo tài chính trực tuyến ngày càng gia tăng, người dùng cần nâng cao cảnh giác và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:
Đối với thiết bị di động:
- Chỉ tải ứng dụng từ các nguồn chính thức như Google Play Store hoặc Apple App Store.
- Kiểm tra kỹ thông tin của ứng dụng trước khi tải xuống, bao gồm nhà phát triển, số lượng tải xuống và đánh giá của người dùng.
- Cài đặt phần mềm diệt virus và thường xuyên quét thiết bị để phát hiện và loại bỏ mã độc.
- Không nhấp vào các liên kết đáng ngờ hoặc mở các tệp đính kèm không rõ nguồn gốc.
- Kích hoạt tính năng xác thực hai yếu tố (2FA) cho các tài khoản ngân hàng và tài chính trực tuyến.
- Thường xuyên kiểm tra lịch sử giao dịch và báo cáo cho ngân hàng ngay lập tức nếu phát hiện bất kỳ hoạt động đáng ngờ nào.
Đối với máy tính cá nhân (PC):
- Cài đặt phần mềm diệt virus và tường lửa và thường xuyên cập nhật chúng.
- Không truy cập vào các trang web đáng ngờ hoặc tải xuống các tệp tin không rõ nguồn gốc.
- Cẩn thận với các email và tin nhắn lừa đảo (phishing).
- Sử dụng mật khẩu mạnh và khác nhau cho các tài khoản trực tuyến.
- Sao lưu dữ liệu thường xuyên để tránh mất mát trong trường hợp bị tấn công bởi mã độc tống tiền.
Đối với tiền điện tử:
- Tìm hiểu kỹ về tiền điện tử và các rủi ro liên quan trước khi đầu tư.
- Chỉ giao dịch trên các sàn giao dịch tiền điện tử uy tín.
- Sử dụng ví tiền điện tử an toàn và bảo mật.
- Không chia sẻ khóa riêng tư (private key) của bạn với bất kỳ ai.
- Cẩn thận với các chương trình đầu tư tiền điện tử “ảo” hứa hẹn lợi nhuận “khủng”.
Nâng cao cảnh giác để phòng tránh lừa đảo tài chính và bảo vệ tài sản
Trong bối cảnh các mối đe dọa mạng ngày càng phức tạp, việc nâng cao cảnh giác và trang bị cho mình những kiến thức cần thiết là vô cùng quan trọng. Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp, người dùng có thể giảm thiểu rủi ro trở thành nạn nhân của mã độc và lừa đảo tài chính trực tuyến, bảo vệ tài sản của mình một cách an toàn.
