Sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt ra những thách thức chưa từng có về an ninh và pháp lý. Hàn Quốc nhanh chóng thành lập nhóm tư vấn đặc biệt, trong khi OpenAI phải đối mặt với làn sóng kiện tụng liên quan đến bản quyền.
Văn phòng An ninh quốc gia của Tổng thống Hàn Quốc vừa công bố thành lập một nhóm tư vấn an ninh AI, đánh dấu một bước đi quan trọng trong việc đối phó với các mối đe dọa tiềm ẩn từ công nghệ này. Động thái này cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của chính phủ Hàn Quốc đối với việc kiểm soát và quản lý các rủi ro liên quan đến AI, đặc biệt là trong bối cảnh AI tạo sinh (generative AI) đang phát triển với tốc độ chóng mặt.
Nhóm tư vấn sẽ tập trung vào việc điều phối các biện pháp ứng phó trước những nguy cơ an ninh do AI gây ra. Các vấn đề được ưu tiên bao gồm:
Ông Wang Yun Jong, một lãnh đạo cấp cao của Văn phòng An ninh quốc gia, nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp “ứng phó chủ động ở cấp quốc gia” để đảm bảo an ninh trong bối cảnh công nghệ AI phát triển mạnh mẽ. Điều này cho thấy Hàn Quốc đang coi an ninh AI là một vấn đề cấp bách và cần được giải quyết một cách toàn diện.
Việc Hàn Quốc thành lập nhóm tư vấn an ninh AI không chỉ là một phản ứng trước những thách thức hiện tại mà còn là một bước đi chiến lược để định hình tương lai của AI. Hàn Quốc đang nỗ lực trở thành một quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực AI, nhưng đồng thời cũng nhận thức rõ những rủi ro tiềm ẩn của công nghệ này.
Bằng cách chủ động giải quyết các vấn đề an ninh AI, Hàn Quốc mong muốn tạo ra một môi trường an toàn và đáng tin cậy cho sự phát triển và ứng dụng của AI. Điều này có thể giúp Hàn Quốc thu hút đầu tư và nhân tài trong lĩnh vực AI, đồng thời nâng cao vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.
Trong khi các chính phủ trên thế giới đang cố gắng kiểm soát các rủi ro an ninh AI, OpenAI, công ty đứng sau ChatGPT, lại đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng pháp lý. Hàng loạt vụ kiện từ các tổ chức truyền thông, nghệ sĩ, nhạc sĩ và nhà xuất bản đang đe dọa đến mô hình kinh doanh và sự phát triển của OpenAI.
Các vụ kiện này tập trung vào vấn đề bản quyền và cáo buộc OpenAI đã sử dụng trái phép các tác phẩm có bản quyền để huấn luyện các mô hình AI của mình. Một trong những vụ kiện nổi tiếng nhất là vụ kiện do báo New York Times đệ trình, cáo buộc OpenAI đã “ăn cắp hàng triệu bài báo” để xây dựng ChatGPT.
Các nghệ sĩ, nhạc sĩ và nhà xuất bản cũng đưa ra các cáo buộc tương tự, cho rằng OpenAI đã sử dụng các tác phẩm của họ mà không được phép hoặc trả tiền bản quyền. Các vụ kiện này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho OpenAI, bao gồm:
OpenAI đang tích cực phản đối các cáo buộc và tìm cách bảo vệ mình trước các vụ kiện. Công ty lập luận rằng việc sử dụng các tác phẩm có bản quyền để huấn luyện AI là hợp pháp theo nguyên tắc “sử dụng hợp lý” (fair use) của luật bản quyền.
Nguyên tắc “sử dụng hợp lý” cho phép sử dụng một phần tác phẩm có bản quyền mà không cần xin phép trong một số trường hợp nhất định, chẳng hạn như phê bình, bình luận, tin tức, giảng dạy, nghiên cứu và học bổng. OpenAI cho rằng việc sử dụng các tác phẩm có bản quyền để huấn luyện AI là một hình thức nghiên cứu và phát triển, và do đó được bảo vệ bởi nguyên tắc “sử dụng hợp lý”.
Ngoài ra, OpenAI cũng đang vận động Chính phủ Mỹ hợp pháp hóa việc sử dụng nội dung có bản quyền theo nguyên tắc “sử dụng hợp lý”. Nếu thành công, điều này có thể giúp OpenAI tránh được các vụ kiện bản quyền trong tương lai.
Những diễn biến ở Hàn Quốc và trên thế giới liên quan đến an ninh AI và bản quyền AI mang đến những bài học quan trọng cho Việt Nam.
Việt Nam cần nâng cao nhận thức về những rủi ro an ninh tiềm ẩn của AI, đặc biệt là trong bối cảnh AI đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi trong các lĩnh vực quan trọng như tài chính, y tế và giao thông. Chính phủ, doanh nghiệp và người dân cần phải hiểu rõ những nguy cơ tiềm ẩn của AI và có các biện pháp phòng ngừa phù hợp.
Việt Nam cần sớm xây dựng một khung pháp lý toàn diện về AI, bao gồm các quy định về an ninh, đạo đức và trách nhiệm pháp lý của AI. Khung pháp lý này cần phải cân bằng giữa việc khuyến khích sự phát triển của AI và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Các doanh nghiệp Việt Nam cần tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ khi phát triển và ứng dụng AI. Việc sử dụng trái phép các tác phẩm có bản quyền có thể dẫn đến các vụ kiện tốn kém và làm tổn hại đến uy tín của doanh nghiệp. Thay vào đó, các doanh nghiệp nên tìm cách hợp tác với các chủ sở hữu bản quyền để có được quyền sử dụng hợp pháp các tác phẩm của họ.
Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển AI để có thể chủ động làm chủ công nghệ này. Điều này bao gồm việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI, xây dựng các trung tâm nghiên cứu AI và hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực AI.
Việc Hàn Quốc thành lập nhóm tư vấn an ninh AI và các vụ kiện bản quyền liên quan đến OpenAI cho thấy tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong kỷ nguyên AI. Việt Nam cần rút ra những bài học kinh nghiệm từ những diễn biến này để xây dựng một hệ sinh thái AI an toàn, bền vững và có trách nhiệm.