Thị trường công nghệ toàn cầu đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Liệu hệ điều hành Android, nền tảng thống trị thế giới smartphone trong hơn một thập kỷ, có nguy cơ bị lung lay bởi chính những “người bạn” thân thiết nhất đến từ Trung Quốc? Những động thái gần đây cho thấy các thương hiệu smartphone hàng đầu Trung Quốc như Xiaomi, Oppo, Vivo và OnePlus đang âm thầm chuẩn bị cho một tương lai không hoàn toàn phụ thuộc vào Android của Google. Điều gì đang xảy ra và những hệ lụy nào sẽ kéo theo?
Trong nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump, Huawei, một trong những “ngôi sao” sáng nhất của làng công nghệ Trung Quốc, đã phải hứng chịu lệnh cấm vận từ Mỹ, tước đi quyền truy cập vào hệ sinh thái Google, bao gồm kho ứng dụng Google Play Store và các dịch vụ Google Mobile Services (GMS). Đây là một đòn giáng mạnh vào Huawei, khiến hãng gần như “tê liệt” trên thị trường quốc tế.
Sự kiện này đã thúc đẩy Huawei tự phát triển hệ điều hành riêng mang tên HarmonyOS. Ban đầu, HarmonyOS được xây dựng dựa trên mã nguồn mở của Android, nhưng các phiên bản mới nhất đã loại bỏ hoàn toàn khả năng tương thích với ứng dụng Android. Điều này cho thấy Huawei đang quyết tâm xây dựng một hệ sinh thái độc lập, không phụ thuộc vào Google.
Bài học của Huawei dường như đã thức tỉnh những “gã khổng lồ” smartphone khác của Trung Quốc. Xiaomi, Oppo, Vivo và OnePlus, những thương hiệu chiếm lĩnh thị phần lớn không chỉ ở Trung Quốc mà còn trên toàn thế giới, đang lo ngại về một kịch bản tương tự có thể xảy ra với mình. Do đó, họ bắt đầu rục rịch triển khai “Kế hoạch B”: xây dựng một hệ sinh thái Android riêng, không có Google.
Ý tưởng này không phải là tạo ra một hệ điều hành hoàn toàn mới, mà là xây dựng một phiên bản Android được tùy biến sâu sắc, loại bỏ các thành phần cốt lõi của Google và thay thế bằng các dịch vụ và ứng dụng do chính các công ty này phát triển hoặc hợp tác với các đối tác Trung Quốc. Một số thông tin rò rỉ cho thấy HyperOS 3 sắp ra mắt của Xiaomi có thể là nền tảng cho kế hoạch đầy tham vọng này.
Tuy nhiên, có rất nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp. Các thương hiệu này sẽ hợp tác đến mức nào? Liệu đây sẽ là một nỗ lực thống nhất, cùng chia sẻ tài nguyên và công nghệ, hay chỉ là sự hợp tác rời rạc, mỗi công ty tự phát triển hệ sinh thái riêng? Vai trò của Huawei trong quá trình này sẽ là gì? Liệu họ sẽ chia sẻ những công nghệ mà mình đã phát triển, như trình biên dịch Ark Compiler hay dịch vụ bản đồ Petal Maps, hay các công ty khác sẽ tự tìm kiếm những giải pháp thay thế?
Không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng của các thương hiệu smartphone Trung Quốc trên thị trường toàn cầu. Theo thống kê, Xiaomi hiện đang dẫn đầu thị trường Trung Quốc, theo sát là Huawei, Oppo và Vivo. Tổng cộng, các thương hiệu này chiếm khoảng 2/3 tổng số điện thoại bán ra tại Trung Quốc. Mặc dù Huawei đã suy giảm thị phần trên thị trường quốc tế do lệnh cấm vận, nhưng Xiaomi, Vivo và Oppo vẫn nằm trong Top 5 nhà sản xuất smartphone lớn nhất thế giới, với doanh số hàng triệu chiếc mỗi năm.
Nếu các công ty này bắt đầu bán ra những chiếc điện thoại không cài đặt sẵn các ứng dụng và dịch vụ của Google, điều này có thể tạo ra một sự thay đổi lớn trong thị trường di động. Người dùng sẽ có thêm nhiều lựa chọn hơn, nhưng cũng sẽ phải đối mặt với những khó khăn nhất định khi sử dụng một hệ điều hành khác biệt so với Android quen thuộc.
Việc xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Google đã mất nhiều năm để xây dựng Android trở thành nền tảng thống trị như ngày nay, với hàng triệu ứng dụng và dịch vụ, một cộng đồng nhà phát triển rộng lớn và một hệ thống hỗ trợ người dùng hoàn chỉnh. Các công ty Trung Quốc sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức, từ việc thu hút các nhà phát triển tạo ra ứng dụng cho hệ sinh thái mới, đến việc thuyết phục người dùng chấp nhận sử dụng một nền tảng khác biệt so với Android quen thuộc.
Tương lai của Android đang trở nên khó đoán hơn bao giờ hết. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của các thương hiệu smartphone Trung Quốc, cùng với những lo ngại về an ninh và sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ, đang thúc đẩy các công ty này tìm kiếm những giải pháp thay thế. Liệu Android có thể giữ vững “ngôi vương” trước “cuộc cách mạng” từ phương Đông? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước, nhưng một điều chắc chắn là thị trường di động sẽ chứng kiến những thay đổi lớn trong những năm tới.
Sự trỗi dậy của HarmonyOS và những nỗ lực xây dựng hệ sinh thái Android riêng của các thương hiệu lớn Trung Quốc cho thấy một xu hướng tất yếu: đa dạng hóa nền tảng di động để giảm sự phụ thuộc vào một hoặc một vài công ty công nghệ. Điều này có thể mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, như tăng tính cạnh tranh, giảm giá thành sản phẩm, và có nhiều lựa chọn hơn về ứng dụng và dịch vụ. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những thách thức, như sự phân mảnh của thị trường, khó khăn trong việc tìm kiếm ứng dụng tương thích, và nguy cơ bảo mật thông tin cá nhân. Thị trường công nghệ Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này, khi các nhà phát triển ứng dụng trong nước đang cố gắng tạo ra những sản phẩm cạnh tranh với các ứng dụng nước ngoài.