Liệu có sự liên quan nào giữa công thức tính thuế đối ứng gây tranh cãi của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và khả năng tính toán của trí tuệ nhân tạo ChatGPT? Đây là câu hỏi đang được giới công nghệ và kinh tế đặt ra, sau khi các nhà phân tích phát hiện ra những điểm tương đồng đáng ngạc nhiên giữa hai bên. Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề này, phân tích các bằng chứng, và đánh giá tác động tiềm tàng của nó.
Thuế đối ứng, chính sách được ông Trump áp dụng, đã tạo ra làn sóng tranh cãi toàn cầu. Mục tiêu của chính sách này là cân bằng thâm hụt thương mại giữa Mỹ và các đối tác, bằng cách áp đặt mức thuế tương đương lên hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ. Tuy nhiên, công thức tính thuế của chính quyền ông Trump lại vấp phải nhiều chỉ trích vì sự phức tạp và tính bất hợp lý của nó. Nhiều người đặt câu hỏi liệu có phương pháp nào đứng sau những con số “cao đến vô lý” đó.
Trong bối cảnh đó, các chuyên gia công nghệ đã phát hiện ra một sự thật gây sốc: công thức tính thuế của các chatbot AI như ChatGPT, Gemini, Claude hay Grok có nhiều điểm tương đồng kỳ lạ với các con số mà ông Trump đưa ra. Thông tin này nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của AI trong việc hoạch định chính sách thương mại của Mỹ.
Nhiều tờ báo lớn trên thế giới đã thực hiện thử nghiệm trên các chatbot phổ biến nhất hiện nay về công thức tính thuế đối ứng. Kết quả cho thấy, khi được yêu cầu đưa ra cách dễ nhất để Mỹ tính mức thuế nhằm cân bằng thâm hụt thương mại, ChatGPT và các chatbot khác đều cho ra kết quả tương tự bảng thuế đối ứng mà ông Trump công bố.
Một nhà sưu tập NFT nổi tiếng đã chia sẻ trên mạng xã hội X (Twitter) rằng ông đã có thể sao chép một công thức tính thuế tương tự trong ChatGPT, ngay sau khi ông Trump công bố thuế đối ứng. ChatGPT khẳng định công thức này do chatbot tự nghĩ ra và chưa từng được ghi nhận ở bất kỳ đâu, làm dấy lên nghi ngờ rằng chính phủ Trump có thể đã sử dụng ChatGPT để xây dựng chính sách thương mại.
ChatGPT lập luận rằng thuế đối ứng có thể tính bằng cách lấy giá trị thâm hụt chia cho giá trị nhập khẩu rồi chia đôi. Ví dụ, nếu giá trị thâm hụt của một quốc gia với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ là 291,9 tỉ USD, và giá trị nhập khẩu là 433,8 tỉ USD, ChatGPT sẽ tính ra mức thuế đối ứng khoảng 34%. Một biên tập viên của Journal of Public Economics cũng đã thử nghiệm và nhận được kết quả tương tự, khẳng định rằng đó là kết quả của ChatGPT mà không cần chỉnh sửa.
Không chỉ đưa ra công thức tính thuế, các chatbot AI còn cảnh báo về những tác động tiêu cực khi áp dụng công thức này vào thực tế. ChatGPT cho rằng công thức này đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng, nhưng lại không xét đến tác động dài hạn, có thể gây tổn hại cho năng suất kinh tế, bỏ qua các yếu tố trung gian và tái xuất, cũng như không tính đến phản ứng từ đối tác, từ đó có thể gây ra chiến tranh thương mại và rối loạn chuỗi cung ứng.
Gemini, chatbot AI của Google, cũng cho rằng cách tiếp cận quá đơn giản này có thể khiến công cụ của ông Trump bị phản tác dụng, và nhiều nhà kinh tế cho rằng thuế quan không phải là công cụ hiệu quả để cân bằng thâm hụt thương mại. Trong khi đó, Grok và Claude chủ động đề xuất giảm một nửa so với thuế quan theo công thức để “hợp lý” với thực tế hơn, một ý tưởng tương tự công thức “giảm giá” mà ông Trump đã lựa chọn.
Dù chưa thể khẳng định chính quyền của Trump đã dùng chatbot AI để tính toán thuế đối ứng, thị trường tài chính đã phản ứng tiêu cực. Cổ phiếu công nghệ của nhiều tập đoàn lớn như Apple, Amazon đã lao dốc mạnh nhất trong nhiều năm qua, và thị trường tiền số cũng mất hàng tỷ đô la giá trị.
Việc sử dụng AI như ChatGPT trong hoạch định chính sách là một con dao hai lưỡi. Một mặt, AI có thể giúp phân tích dữ liệu, đưa ra dự báo, và đề xuất các giải pháp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Mặt khác, việc quá phụ thuộc vào AI có thể dẫn đến những quyết định thiếu cân nhắc, bỏ qua các yếu tố xã hội và chính trị, và gây ra những hậu quả không mong muốn.
Liệu ông Trump có thực sự sử dụng ChatGPT để tính thuế đối ứng hay không? Đây vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải đáp. Tuy nhiên, sự trùng hợp kỳ lạ giữa công thức tính thuế của ChatGPT và chính sách thương mại của ông Trump đã làm dấy lên những lo ngại về vai trò ngày càng tăng của AI trong hoạch định chính sách.
Sự việc này đặt ra một bài học quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách trên toàn thế giới: cần phải thận trọng khi sử dụng AI trong quá trình ra quyết định. Cần phải đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách minh bạch, có trách nhiệm, và không thay thế cho tư duy phản biện và sự cân nhắc kỹ lưỡng của con người.
Những nghi vấn về việc ChatGPT có thể đã tham gia vào quá trình tính toán thuế đối ứng của cựu Tổng thống Trump đã gây ra một cuộc tranh luận sôi nổi về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc ứng dụng công nghệ AI vào hoạch định chính sách. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc thiết lập các quy tắc và chuẩn mực đạo đức rõ ràng để đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách có lợi cho xã hội.