Mạng xã hội TikTok, nơi sản sinh ra vô vàn trào lưu, một lần nữa lại đối mặt với cáo buộc lan truyền nội dung độc hại. Lần này, Ủy ban châu Âu (EC) chính thức vào cuộc điều tra trào lưu “SkinnyTok”, một xu hướng cổ xúy thân hình gầy gò quá mức và những phương pháp giảm cân phản khoa học, gây ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ. Vậy “SkinnyTok” là gì? Tại sao nó lại bị lên án và cuộc điều tra của EC sẽ có tác động như thế nào? Hãy cùng đi sâu vào vấn đề này.
“SkinnyTok”, hiểu đơn giản là “TikTok của những người gầy”, là một trào lưu trên TikTok, nơi người dùng chia sẻ video và nội dung liên quan đến việc giảm cân, ăn kiêng và đạt được thân hình siêu gầy. Tuy nhiên, điều đáng nói là nhiều nội dung trong trào lưu này пропагандирует những phương pháp giảm cân cực đoan, thậm chí nguy hiểm, như nhịn ăn, ăn uống kham khổ, sử dụng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc và tập luyện quá sức.
Những video này thường xuyên sử dụng hình ảnh “before – after” (trước – sau) để khoe khoang thành quả giảm cân, tạo áp lực vô hình lên người xem, đặc biệt là thanh thiếu niên, những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi các tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế. Thậm chí, nhiều video còn công khai chỉ trích, chế giễu những người có thân hình “mũm mĩm”, “quá khổ”, gây ra sự kỳ thị và phân biệt đối xử.
Điều đáng lo ngại là “SkinnyTok” tạo ra một môi trường độc hại, nơi cân nặng trở thành thước đo giá trị con người. Nó cổ xúy một tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế, khiến nhiều người trẻ cảm thấy tự ti, mặc cảm về ngoại hình của mình, dẫn đến những hành vi tiêu cực như ăn kiêng quá mức, tập luyện điên cuồng, thậm chí mắc các chứng rối loạn ăn uống nguy hiểm như chán ăn tâm thần (anorexia nervosa) và cuồng ăn (bulimia).
Bên cạnh đó, những lời khuyên giảm cân được chia sẻ trên “SkinnyTok” thường không có căn cứ khoa học, thậm chí trái ngược với các nguyên tắc dinh dưỡng lành mạnh. Việc áp dụng những phương pháp này không chỉ không mang lại hiệu quả giảm cân bền vững mà còn gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Trước những tác động tiêu cực của “SkinnyTok”, giới chức châu Âu đã không thể ngồi yên. Bộ trưởng Truyền thông số của Pháp, bà Clara Chappaz, đã chính thức báo cáo trào lưu này với Cơ quan quản lý truyền thông Pháp (Arcom) và Ủy ban châu Âu (EC).
“Những video này cổ xúy thân hình gầy thái quá. Với tôi, bảo vệ trẻ vị thành niên trên môi trường mạng là một trong những ưu tiên hàng đầu”, bà Chappaz nhấn mạnh.
Ủy ban châu Âu (EC) đã chính thức mở cuộc điều tra về “SkinnyTok” để đánh giá xem TikTok đã thực hiện đầy đủ các biện pháp để bảo vệ trẻ vị thành niên khỏi những nội dung độc hại hay chưa. Cuộc điều tra này tập trung vào việc TikTok có vi phạm Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) của EU hay không, một đạo luật quy định các nền tảng trực tuyến phải chịu trách nhiệm về nội dung mà người dùng đăng tải.
Trước áp lực từ dư luận và giới chức châu Âu, TikTok đã đưa ra một số biện pháp để hạn chế sự lan truyền của “SkinnyTok”. Khi người dùng tìm kiếm từ khóa “SkinnyTok”, TikTok sẽ hiển thị thông báo: “You are more than your weight” (Giá trị của bạn không nằm ở cân nặng) và cung cấp các đường dẫn đến các nguồn hỗ trợ người gặp chứng rối loạn ăn uống.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng những biện pháp này là chưa đủ. Mặc dù TikTok có chính sách cấm “hiển thị hoặc cổ xúy hành vi ăn uống trái tự nhiên và giảm cân nguy hiểm”, nhưng những nội dung về “quản lý cân nặng” tiềm ẩn rủi ro ảnh hưởng xấu tới sức khỏe vẫn được phép hiển thị với người dùng trên 18 tuổi và không bị chặn trong mục đề xuất “For You”.
Trường hợp của “SkinnyTok” trên TikTok là một lời cảnh tỉnh cho thấy sự nguy hiểm của những trào lưu độc hại trên mạng xã hội. Đặc biệt, khi Việt Nam là một trong những quốc gia có số lượng người dùng TikTok lớn nhất thế giới, nguy cơ thanh thiếu niên Việt Nam tiếp xúc với những nội dung tương tự là rất cao.
Một trong những giải pháp quan trọng nhất là nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, về những tác động tiêu cực của các tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế và những phương pháp giảm cân phản khoa học. Giáo dục về dinh dưỡng lành mạnh, sức khỏe tinh thần và lòng tự trọng cần được đưa vào chương trình học ở trường và các hoạt động ngoại khóa.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường kiểm soát và giám sát nội dung trên các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là TikTok. Cần có những quy định cụ thể và rõ ràng về việc cấm phát tán những nội dung cổ xúy thân hình gầy gò quá mức, những phương pháp giảm cân nguy hiểm và những hành vi kỳ thị, phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình.
Các trường hợp vi phạm cần được xử lý nghiêm khắc, kể cả việc phạt tiền, gỡ bỏ nội dung và thậm chí là cấm hoạt động đối với những tài khoản cố tình vi phạm.
Nhà nước cần tăng cường hợp tác với các nền tảng mạng xã hội như TikTok để xây dựng một môi trường mạng lành mạnh và an toàn cho trẻ em và thanh thiếu niên. Các nền tảng này cần chủ động rà soát, gỡ bỏ những nội dung độc hại, tăng cường kiểm duyệt và sử dụng các thuật toán để hạn chế sự lan truyền của những trào lưu nguy hiểm.
Đồng thời, cần khuyến khích các nền tảng này phát triển những nội dung tích cực, lan tỏa những thông điệp về yêu thương bản thân, chấp nhận sự khác biệt và xây dựng một xã hội khỏe mạnh về thể chất và tinh thần.
“SkinnyTok” không chỉ là một trào lưu giảm cân đơn thuần, mà là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của giới trẻ. Cuộc điều tra của Ủy ban châu Âu là một bước đi đúng đắn, thể hiện quyết tâm của các nhà quản lý trong việc bảo vệ trẻ vị thành niên trên môi trường mạng.
Kết luận: Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ quốc tế, tăng cường các biện pháp quản lý và giáo dục để ngăn chặn những trào lưu độc hại như “SkinnyTok” lan rộng, bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ, hướng tới một môi trường mạng an toàn, lành mạnh và phát triển.